Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego

Celem Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego jest ochrona różnorodności językowej jako dziedzictwa kulturowego.

Historia Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego
Data Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego lub też Dnia Dziedzictwa Językowego przypada 21 lutego, święto ustanowione zostało przez UNESCO 17 listopada 1999 roku. Data obchodów nawiązuje do tragicznych wydarzeń z 1952 roku, kiedy to pięciu studentów uniwersytetu w Dhace (Bangladesz) zginęło podczas demonstracji. Jej celem była walka o nadanie językowi bengalskiemu statusu języka urzędowego. Ostatecznie cel ten osiągnięty został w 1956 roku, a zabici studenci zostali uhonorowani przez swoich rodaków. Historia rzadko zna przypadki, w których ludzie poświęcali życie za swój język ojczysty. Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego to święto narodowe w Bangladeszu, w tym dniu mieszkańcy składają kwiaty pod Pomnikiem Męczenników i jego replikami.

To właśnie Bengalczycy Rafiqul Islam i Abdus Salam mieszkający w Vancouver w Kanadzie napisali list do sekretarza ONZ Kofiego Annana, prosząc go o podjęcie kroków na rzecz uratowania języków świata przed wyginięciem. Ich prośba była początkiem powstania Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego.

Obchody Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego
Podstawowym założeniem Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego jest ochrona różnorodności językowej, ponieważ coraz więcej języków zanika. Od 1950 roku około 250 z 6 tysięcy języków świata zostało zapomnianych. Głównymi przyczynami są migracje społeczne, wymieranie narodów czy nadużywanie wyrazów obcojęzycznych. Szacuje się, że na całym świecie 40 procent populacji nie ma dostępu do edukacji w swoim rodzimym języku. Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego jest też narzędziem do budowania wzajemnej tolerancji i zrozumienia między ludźmi.

21 lutego w ramach obchodów święta na całym świecie odbywają się najróżniejsze konferencje, wykłady, kampanie społeczne czy konkursy. Wiele dedykowanych wydarzeń organizowanych jest przez szkoły, uniwersytety, biblioteki, księgarnie czy domy kultury. Każdego roku obowiązuje inne motto i temat przewodni, np.:
- W galaktyce języków każde słowo jest gwiazdą
- Braille i języki migowe
- Języki i cyberprzestrzeń
- Książki do nauki języka ojczystego
- Ku zrównoważonej przyszłości poprzez wielojęzyczną edukację
- Międzynarodowy Rok Języków Tubylczych.

W Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego ogłaszane są także nagrody dla osób, które w wyjątkowy sposób zasłużyły się w pracy nad ochroną zagrożonych języków. Jedną z nich jest Nagroda Linguapax, przyznawana od 2002 roku. Wśród trzech pierwszych laureatów znalazł się Polak Jerzy Smolicz.

Różnorodność językowa jest jednak coraz bardziej zagrożona w miarę systematycznego znikania coraz większej liczby języków. Mimo postępów, jakie udało się poczynić na świecie w zakresie edukacji wielojęzycznej i zrozumienia jej wagi, zwłaszcza we wczesnym okresie szkolnym, w dalszym ciągu 40 procent populacji świata nie ma dostępu do edukacji w języku, którym posługuje się na co dzień lub który rozumie.

Edukacja wielojęzyczna ułatwia dostęp i włączenie do nauki grup ludności posługujących się językami niedominującymi, językami grup mniejszościowych i językami tubylczymi. Wydarzenie organizowane przez UNESCO w siedzibie Organizacji w Paryżu, 21 lutego br., poświęcone będzie właśnie debacie na temat potencjału wielojęzyczności w przekształcaniu edukacji z perspektywy uczenia się przez całe życie i w różnych kontekstach. Dyskusje będą toczyć się wokół trzech powiązanych ze sobą tematów:

• Wzmocnienie edukacji wielojęzycznej jako elementu koniecznych przekształceń edukacji, począwszy od etapu edukacji wczesnoszkolnej, poprzez wszystkie kolejne;

• Wspieranie nauki poprzez edukację wielojęzyczną i wielojęzyczność w naszych szybko zmieniających się kontekstach globalnych oraz w sytuacjach kryzysowych, w tym w sytuacjach nadzwyczajnych;

• Rewitalizacja języków, które zanikają lub są zagrożone wyginięciem.

UNESCO definiuje edukację wielojęzyczną jako “wykorzystywanie dwóch lub większej liczby języków jako narzędzi uczenia się i zdobywania wiedzy”. Termin „edukacja wielojęzyczna” powstał w 1999 roku dla określenia zjawiska posługiwania się co najmniej trzema językami w procesie edukacji: rodzimym dialektem (językiem społeczności lokalnej), językiem ojczystym oraz językami komunikacji międzynarodowej. Dwa pierwsze mają decydujące znaczenie w edukacji, natomiast języki obce niezbędne są dla zrozumienia problemów globalnych, pełnią więc ważną rolę w dorastaniu człowieka do globalnego obywatelstwa.

Język ojczysty i języki lokalne to najważniejsze, niezastąpione drogi przekazu kultury, wiedzy i mądrości, natomiast wielojęzyczność ma znaczenie dla realizacji wszystkich celów Agendy Zrównoważonego Rozwoju 2030 i towarzyszących im zadań, nie tylko Celu 4., mówiącego o zapewnieniu powszechnego dostępu do wysokiej jakości edukacji, ale także Celów dotyczących rozwoju gospodarczego, zatrudnienia i zdrowia oraz zrównoważonej konsumpcji i zapobiegania zmianom klimatycznym.

- Pomysł podchwycili uczniowie po wskazaniu im podczas lekcji języka polskiego takiego święta w kalendarzu Konferencji Generalnej Unesco. Zdecydowali o formie i sposobie przekazania treści lingwistycznych, dokonali selekcji materiałów, opracowali autorski scenariusz. Jestem z nich dumna, podziwiam zaangażowanie i świeżość spojrzenia. Dziękujemy za możliwość spotkania na antenie naszego radia, mamy nadzieję, że będzie to cykliczne działanie, przecież jak pisał  Ludwig Wittgenstein -Granice mojego języka wyznaczają granice mojego świata.- mówi Aneta Remiszewska, nauczycielka z I LO w Sieradzu
 
Poniżej fragmenty rozmów z młodzieżą na naszej antenie: