Żółtaczka pokarmowa - przyczyny, objawy, leczenie i zapobieganie

WZW A to inaczej żółtaczka pokarmowa, wirusowe zapalenie wątroby typu A lub choroba brudnych rąk. Ta ostra choroba zakaźna wywoływana jest przez wirus zapalenia wątroby typu A (HAV). Jest on odpowiedzialny za ostre stany zapalne i uszkodzenie miąższu wątroby. Na terenie powiatu zduńskowolskiego zanotowano ok. 40 przypadków zachorowań.

Jak dochodzi do zakażenia?

• w ok. 95 proc. przypadków do zakażenia dochodzi drogą pokarmową poprzez spożycie:

    - wody (także w formie kostek lodu) zakażonej przez osoby wydalające wirus HAV z kałem, a nie poddaną skutecznym zabiegom dezynfekcyjnym;
    - żywności, np. umytych w zakażonej wodzie warzyw lub owoców lub ryb, owoców morza z wód zanieczyszczonych zakażonymi fekaliami;

W rzadkich przypadkach do zakażenia dochodzi:

• poprzez bliski kontakt z osobami zakażonymi (chory możne zarażać 14-21 dni przed i ok. 7 dni po wystąpieniu objawów choroby);

• drogą kontaktów seksualnych bez zabezpieczeń,

• istnieje potencjalne, lecz niewielkie ryzyko zakażenia drogą naruszenia ciągłości tkanek (drogą krwi);

Jakie są objawy?
Wirus wylęga się w organizmie od 15 do 50 dni (średnio ok. 30 dni). Po tym czasie pojawiają się objawy choroby, choć czasami zakażenie przechodzi się bezobjawowo. Dzieje się tak u 90 proc. dzieci do 5. roku życia. Osoby dorosłe chorują pełnoobjawowo, a symptomy choroby są nasilone (ryzyko ciężkiego przebiegu WZW A wzrasta wraz z wiekiem).

Tydzień przed pojawieniem się pełnej postaci choroby mogą wystąpić tzw. objawy zwiastunowe - grypopodobne i dyspeptyczne (nudności, biegunka). Następnie pojawia się najbardziej charakterystyczny i widoczny objaw choroby - żółtaczka (zżółknięcie skóry i twardówek oczu), której może towarzyszyć powiększenie wątroby. Dzieje się tak, ponieważ w organizmie zwiększa się poziom żółtego barwnika - bilirubiny. Żółtaczka znika po około miesiącu.

Ponadto pojawiają się:

• złe samopoczucie
• osłabienie
• gorączka
• brak apetytu
• nudności i wymioty
• ból brzucha
• ból mięśni i stawów
• świąd skóry
• ciemniejsze zabarwienie moczu
• odbarwiony stolec

Objawy ostre ustępują najczęściej po kilku dniach.

Jedynym skutecznym sposobem zapobiegania WZW A jest szczepienie ochronne. Po kompletnym cyklu szczepienia w ciele powstają przeciwciała, które mogą chronić przed żółtaczką typu A nawet przez całe życie. Wymagane są dwie dawki szczepionki podane w schemacie 6 - 12 miesięcy. Warto wiedzieć, że zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych, szczepienie przeciwko WZW A jest zalecane:

• osobom wyjeżdżającym do krajów o wysokiej i pośredniej endemiczności zachorowań na WZW typu A;
• osobom zatrudnionym przy produkcji i dystrybucji żywności, usuwaniu odpadów komunalnych i płynnych nieczystości oraz przy konserwacji urządzeń służących temu celowi;
• dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym i młodzieży, które nie chorowały na WZW typu A;

W przypadku podejrzenia WZW A wykonuje się badania krwi. Jeśli doszło do zakażenia, stwierdza się zwiększenie w osoczu aktywności enzymów wskaźnikowych wątroby - aminotransferazy asparaginianowej i alaninowej oraz wzrost stężenia bilirubiny. Ostateczne rozpoznanie stawia się na podstawie wyników badania serologicznego, wykrywającego przeciwciała anty-HAV. Choroba ustępuje samoistnie w ciągu maksymalnie 6 miesięcy. Nie ma leku, który przyspieszyłby eliminację wirusa z organizmu. Choremu zaleca się ograniczenie aktywności fizycznej, odpowiednią dietę i nawodnienie.

Powikłania WZW A są groźne i mogą doprowadzić do śmierci. Należą do nich cholestaza (zastój żółci, żółtaczka cholestatyczna), anemia aplastyczna (aplazja szpiku), ostra niedokrwistość hemolityczna czy nadostre zapalenie wątroby. Ponadto może dojść do nawrotów (w 10-20 proc. przypadków). Zakażenie HAV nie prowadzi do rozwoju marskości wątroby i pierwotnego raka wątroby. Wirus HAV nie wywołuje przewlekłego zapalenia wątroby.

Zapobieganie:

• przestrzegaj zasad higieny osobistej (zasady mycia i dezynfekcji rąk, zwłaszcza po skorzystaniu z toalety, przed przygotowywaniem i spożywaniem posiłków),
• spożywaj potrawy po obróbce termicznej (gotowane, pieczone, smażone). Unikaj zwłaszcza niegotowanego mięsa oraz skorupiaków oraz kupowania żywności na ulicznych straganach; myj świeże owoce i warzywa,
• pij wyłącznie butelkowaną lub przegotowaną wodę (zwłaszcza podczas pobytu za granicą);
• chroń jedzenie przed owadami;
• dezynfekuj miejsca krytyczne (sanitariaty) środkami zawierającymi czynny chlor; stosuj mydło w płynie, preparaty do dezynfekcji rąk i ręczniki jednorazowe.